Προ του κινδύνου της πλήρους καταρρεύσεως του μνημείου παρενέβη η Εταιρεία και ζήτησε να αναλάβει εκείνη το έργο της διάσωσής του, έλαβε δε τη σχετική έγκριση υπό τον όρο όμως να αναλάβει και το κόστος της αναστήλωσης. Μετά από αυτό, κατόπιν ενεργειών της Εταιρείας, έγινε η αποτύπωση του ναού, εκπονήθηκε η μελέτη αναστήλωσης από τους μηχανικούς Ανδρέα Λουράντο και Δόμνα Κονταράτου, που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, εγκρίθηκε η μελέτη αυτή από τις αρμόδιες αρχές, έγινε η στερέωση των τοιχογραφιών και ήδη άρχισαν οι εργασίες αναστήλωσης. Στην προσπάθεια αυτή την Εταιρεία συνέδραμαν οικονομικά, μέχρι στιγμής, η Εμπορική Τράπεζα, το Τριφύλλειο Ίδρυμα, το Κληροδότημα Ν. Αρώνη και άλλοι.
6. Το Συντριβάνι στο Μανιτοχώρι
Την εποχή της αγγλοκρατίας είχαν γίνει σημαντικά έργα στα Κύθηρα, τα περισσότερα με τη μορφή της επίταξης εργασίας (αγγαρεία) και για το λόγο αυτό προκαλούσαν πολλές φορές τη δυσφορία του λαού. Ανάμεσα στα έργα, στα οποία προχώρησαν οι αρχές την εποχή αυτή ήταν και πολλά οδικά έργα, σημαντικότερο των οποίων ήταν η βελτίωση του κεντρικού δρόμου από το Καψάλι στον Ποταμό. Παρεπόμενα του έργου αυτού ήταν και μερικά μικρότερα έργα κατά μήκος του κεντρικού δρόμου, τα οποία έγινα για να ξεκουράζονται οι οδοιπόροι κατά τη μακρινή και κουραστική διαδρομή τους προς την πρωτεύουσα, αλλά και ανάμεσα στα χωριά, οι αποστάσεις από τα οποία ήταν μεγάλες. Για το σκοπό αυτόν κατασκευάστηκαν μικρά έργα ξεκούρασης στις περιοχές, που υπήρχε τρεχούμενο νερό.
Εκεί χτίστηκαν μικρά κτίσματα, κάτι σαν περίπτερα, μέσα στα οποία εύρισκαν λίγη δροσιά και νερό οι οδοιπόροι, ενώ έξω από αυτά φυτεύτηκαν δένδρα, κυρίως συκιές και αχλαδιές, γιατί οι καρποί τους παρείχαν την αναγκαία δροσιά κατά τους ζεστούς μήνες του χρόνου, όταν καρποφορούσαν τα δένδρα αυτά. Στο Μανιτοχώρι φαίνεται ότι υπήρχε από τα παλαιότερα χρόνια η πηγή, η γνωστή σήμερα ως «Μάνα» του Συντριβανιού. Έτσι, για την αξιοποίηση της πηγής αυτής κατασκευάστηκε ο τελευταίος πριν τη Χώρα σταθμός των οδοιπόρων έξω από το χώρο της πηγής. Δεν είναι γνωστός ο ακριβής χρόνος της πρώτης κατασκευής του έργου, αργότερα όμως, μετά από την Ένωση με τα Επτάνησα, συγκεκριμένα το 1884, αναφέρεται στις τοπικές αρχειακές πηγές η δημοπράτηση για την επισκευή του έργου, το οποίο είχε προφανώς υποστεί εν τω μεταξύ φθορές από το χρόνο, με ενέργειες του τότε Δημάρχου Μιχ. Μικηφοράκη. Αργότερα αναφέρονται και άλλες επισκευές κατά το 1899, οπότε έγινε και ο αγωγός προς τη μικρή ανοιχτή δεξαμενή λίγα μέτρα ΒΔ της πηγής και πάνω στον κεντρικό δρόμο, αλλά και νέα αμέσως μετά το 1900. Η πηγή συντηρείτο συστηματικά έκτοτε μέχρι που χάθηκε καλυφθείσα από όγκους χωμάτων κατά το τέλος της δεκαετίας του 1960, όταν γίνονταν έργα ύδρευσης στο νησί και αργότερα εγκατάστασης τηλεφωνικών γραμμών.
Το 1990, μετά από σχετικά δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο, παρενέβη η αρχαιολογική υπηρεσία καθαρίζοντας το χώρο από τα χώματα που είχαν συσσωρευθεί και τον είχαν καλύψει εντελώς και στη συνέχεια η Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών ανέλαβε την πρωτοβουλία ανάδειξης και συντήρησης της πηγής. Για το σκοπό αυτόν εξασφάλισε τη συνεργασία της Κοινότητος Κυθήρων και τη μελέτη από προσφορά ιδιωτικού αρχιτεκτονικού γραφείου, την οποία ενέκρινε η Αρχαιολογική Υπηρεσία, καθώς και μερικές αναγκαίες χορηγίες και το έργο πράγματι ολοκληρώθηκε δύο χρόνια αργότερα.
PRESERVATION AND RESTORATION OF MONUMENTS
1. Kastraki Avlemonas
In cooperation with the local Cultural Society ‘Filoxenos’, founded by Panos Fyllis, began the restoration efforts at ‘Kastraki’ in Avlemonas, with the financial support of the Society and adhering to the instructions laid down by the relevant archaeological department. The area was cleaned, the heavy wooden castle door was costructed, , porous stones were gathered and work began to repair the outside part of the walls. The project was also aided by a volunteer group of French students. The financial cost was undertaken by the Society.
2. Paliochora
The Society supported efforts by authorities to preserve and promote the historic Byzantine monument of Paliochora. The effot was, however, made to no avail mainly because of financial reasons. The Society was successful, nonetheless, in its intervention to stop the sewage waste of potamos ending up in the Paliochora gorge, a place of unique natural beauty.
3. Restoration of the Manitochori well
The preservation and restoration of the ‘Manitochori well’-built during Bristish rule-was accomplished by the Society together with the Kythira Community and the financial aid of the Bank of Greece along with a study (a donation) by the engineer Vassilis Douridas.
4. Potamos Bridge
The first voice raised in protest to relevant authorities over the abandonment of this remarkable monument came from the Society in 1987. Under its auspices, the initial draft for its restoration was made. In addition, the Society undertook the costs to repair damages caused by passing cars. Finally, three years ago, credit was approved for its restoration.
5. Restoration of the Agios Nikitas chapel
The 1st Ephorate of Byzantine and Post Byzantine Antiquities showed an interest in the restoration of the small church of Agios Nikitas, at Koufarika (Potamos), declared a protected monument and adorned by remarkable wall murals. A shelter was set up to protect the monument but, for a lack of necessary funds, further work to preserve and restore it did not proceed further and, as a result, the roof collapsed.
The danger of the chapel’s complete collapse prompted the intervention of the Society which asked to undertake the restoration project. Its request was approved on the condition that the Society undertook the cost. After this, Society efforts saw to it that the chapel was plotted, and a restoration study-approved by authorities-was hammered out by the engineers, Andreas Lourandos and Domna Kontaratou, who offered their services free of charge. Furthermore, wall murals were preserved while work to restore the church has already begun. The Society’s efforts have been financially supported, so far, by the Commercial Bank of Greece, the Trifyllion Foundation, the N. Aronis Trust and others.